Prof. dr hab. Czesław Szewczuk - Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Dawki nawozów mineralnych na plantacjach chmielu ustala się przede wszystkim na podstawie zasobności gleby. Pod uwagę bierze się też wymagania pokarmowe tej rośliny, czyli ilość składników pobranych z określonym plonem. Rośliny chmielu, przy plonie szyszek w wysokości 2 t/ha, pobierają przeciętnie z gleby:
- 150 kg azotu (N),
- 45 kg fosforu (P2O5),
- 160 kg potasu (K2O),
- 40 kg magnezu (MgO),
- 24 kg siarki (S),
- 520 g cynku (Zn),
- 280 g boru (B),
- 800 g manganu (Mn),
- 1200 g żelaza (Fe)
- i 12 g molibdenu (Mo).
Miedź ma mniejsze znaczenie w odżywianiu chmielu, często występuje w nadmiarze, głównie w wyniku stosowania środków grzybobójczych. Również mangan i żelazo występują niekiedy w dużych ilościach w chmielników - głównie na glebach kwaśnych, przy pH poniżej 6. Z kolei na glebach obojętnych, a zwłaszcza zasadowych, wskazane jest dolistne wnoszenie chelatów tych składników. W celu pokrycia potrzeb pokarmowych roślin chmielu w mikroelementy, zwłaszcza cynk, bor i molibden, polecam znany nawóz dolistny o nazwie Chmiel-Vit, który należy stosować 3-4 krotnie w okresie wegetacji chmielu: dwukrotnie w czerwca, następnie przed kwitnieniem oraz po zawiązaniu szyszek. Na zbiornik opryskiwacza (Ślęzy) zaleca się 5 kg tego nawozu lub też 2,5 kg nawozu Chmiel-Vit z dodatkiem 2 kg nawozu Cynko-bor. Ten ostatni zaleca się zwłaszcza w okresie przed kwitnieniem chmielu. Z kolei po naprowadzeniu pędów na przewodniki korzystny wpływ na przebieg wegetacji i plony szyszek powinien wywrzeć dolistnie wniesiony nawóz o nazwie Fosforo-cynk, polecany zwłaszcza w okresie obniżonych temperatur. Na wielu plantacjach wskazany byłby też Silvit, tj. nawóz zawierający w swym składzie krzemionkę. W zależności od potrzeby można też dodać do roztworu mocznik (do 10 kg na zbiornik Ślęzy) oraz siarczan magnezu (5-10 kg).
Wyniki analiz wskazują, że ponad 60% gleb chmielników wykazuje bardzo wysoką zasobność w fosfor, zaś ponad 30% optymalną. Tylko nieliczne, najczęściej młode, a więc nowo założone plantacje charakteryzują się niedoborem tego składnika. Wskazuje to na nadmierne stosowanie w chmielnikach nawozów fosforowych. Zdecydowanie lepiej wypada ocena zasobności gleby w potas i magnez. W przypadku potasu 65% plantacji wykazuje optymalną zasobność, 28% nadmierną, zaś tylko 7% niedoborową. Optymalną zasobność w magnez stwierdzono na 58% plantacji chmielu (głównie w gminach Wilków i Łaziska), zaś niedoborową na 37 % plantacji (zwłaszcza w gminach: Ludwin, Ostrów Lub., Spiczyn i Łęczna). Konieczne jest zatem systematyczne (co 4 lata) pobieranie próbek i wykonywanie analiz dotyczących odczynu (pH) oraz zasobności gleb w przyswajalny fosfor, potas i magnez. Za optymalny odczyn dla większości gleb chmielników można przyjąć pH w granicach 6-6,8, zaś na lżejszych glebach położonych w gminach: Ludwin, Spiczyn, Łęczna i Ostrów Lubelski od 5,6 do 6,5.
W załączonych tabelach podajemy liczby graniczne, dotyczące oceny zasobności gleb chmielników w fosfor, potas i magnez oraz proponowane na tej podstawie dawki składników, uzależnione nie tylko od zasobności gleby, ale też przewidywanych plonów. Zalecenia te zostały opracowane na podstawie wieloletnich badań w oparciu o analizy roślinne i glebowe oraz uzyskane plony szyszek. Pod uwagę wzięto również wyniki badań i praktyczne zalecenia dla chmielarzy w Niemczech i Czechach.
Tab.1 Ocena zasobności gleb chmielników w przyswajalne formy fosforu, potasu i magnezu
Ocena zasobności
|
Zawartość składników w mg/100 g gleby
|
Fosfor - P2O5
|
Potas - K2O
|
Magnez - MgO
|
Magnez - Mg
|
Bardzo niska
|
<8
|
<10
|
<5
|
<3
|
Niska
|
8 – 14
|
10 – 17
|
5 – 8
|
3 – 5
|
Średnia (optymalna)
|
15 – 20
|
18 – 25
|
9 – 15
|
6 – 9
|
Wysoka
|
21 – 25
|
26 – 30
|
16 – 20
|
10 – 12
|
Bardzo wysoka (nadm.)
|
>25
|
>30
|
>20
|
>12
|
Tab. 2. Zalecane dawki fosforu (P2O5), potasu (K2O) i magnezu (MgO) w zależności od zasobności gleby i przewidywanych plonów szyszek
Ocena zasobności
|
Plony szyszek w t/ha
|
2,0 t
|
2,5 t
|
3,0 t
|
P2O5
|
K2O
|
MgO
|
P2O5
|
K2O
|
MgO
|
P2O5
|
K2O
|
MgO
|
Bardzo niska
Niska
Średnia (optymalna)
Wysoka
Bardzo wysoka (nadm.)
|
115
85
45
30
-
|
250
200
160
80
-
|
60
50
40
20
-
|
130
100
55
40
-
|
300
250
200
100
-
|
70
60
50
30
-
|
145
115
65
50
-
|
350
300
250
120
-
|
80
70
60
40
-
|
Po uzyskaniu optymalnej zasobności, ale też przy braku wyników analiz glebowych polecam następujące dawki konkretnych nawozów przy plonach szyszek w wysokości 1,8 – 2,2 t/ha.
Jesienią: superfosfat potrójny – 100 kg lub pojedynczy – 250 kg/ha
sól potasowa – 200 kg/ha
Wiosną: siarczan potasu – 100 kg/ha oraz, w miarę potrzeby magnez w postaci
kizerytu lub jednowodnego siarczanu magnezu – do 150 kg/ha
Przy niższych bądź wyższych plonach szyszek dawki nawozów należy odpowiednio skorygować według danych zamieszczonych w tabelach. Jeśli jesienią nie wysiano superfosfatu i soli potasowej można je wysiać jak najwcześniej wiosną. Zamiast nawozów jednoskładnikowych można wysiewać wieloskładnikowe, zwracając uwagę na proporcje pomiędzy fosforem i potasem. Chmiel pobiera bowiem 3,5 razy więcej potasu niż fosforu. Ważny jest też magnez, niekiedy również siarka, które na wielu plantacjach mogą być głównymi składnikami ograniczającymi plony szyszek.